سوالات متداول بیمه باربری بیمه ایران

بیمه باربری یک سند کتبی است که توسط شرکت بیمه و به درخواست بیمه گزار صادر میگردد و شرکت بیمه متعهد میگردد چنانچه در طول مسیر حمل کالا از لحظه شروع حمل تا لحظه رسیدن کالا به انبارنهایی خریداردر زمین و دریا و هواخسارتی به کالای در حال حمل وارد شود و این خسارت در نتیجه وقوع خطر یا حوادثی باشد که جزو شرایط و تعهدات بیمه نامه صادر شده و کلوز مربوطه باشد خسارت وارد شده را جبران کند بیمه باربری یکی از زیر شاخه های بیمه اموال بوده و از رشته های مهم در صنعت بیمه است که باعث تسهیل فرایند تجارت بین المللی و داخلی میگردد. بیمه باربری یکی از اسناد مهم در تجارت جهانی است که معمولا برای گشایش اعتبار در سیستم بانکی و همچنین گمرک مورد نیاز است . برای درک اهمیت بیمه باربری برای اقتصاد هر کشور لازم به یادآوری است که یکی از تحریم های مهم در دوران تحریم های ظالمانه علیه کشور عزیزمان تحریم بیمه بطور عام و بیمه باربری به طور خاص در کنار تحریم های بانکی بود که باعث بوجود آمدن مشکلات فراوانی برای تجار و بازرگانان شد .در بیمه باربری طرفین معامله با توجه به قرارداد فیمابین بین یکدیگر که معمولا یکی از انواع قراردادهای اینکوترمز میباشد و با در نظر گرفتن مسئولیت حمل و نوع کالا اقدام به انتخاب بیمه باربری و شرکت بیمه و یکی از کلوزهای موجود میکنند. بدلیل وجود تنوع کشورها ، زبان، فرهنگ، قوانین و جلوگیری از بوجود آمدن اختلاف ها بین بازرگانان در سطح بین الملل قوانین تجارت استاندارد سازی شده اند در همین راستا اینکوترمز توسط اطاق بازرگانی بین المللی تدوین گردیده و همچنین شرکت های بیمه دنیا با تشکیل اتحادیه یا انیستیتو بیمه گران لندن شرایط بیمه های باربری را بطور مشخص تعریف و تبیین کرده اند که در قالب کلوزهای مختلف هر کدام خطرات مشخصی را بیمه میکنند . کلوزهای A و B و C و TOTAL LOSS با همین هدف طراحی و در حال حاضر در عمل مورد استفاده قرار میگیرند .

در بیمه های باربری پوشش یا کلوزی تحت عنوان عدم تحویل (Non delivery ) وجود دارد بدین معنی که اگر وسیله حمل کالا که در تجارت جهانی عمدتا کشتی می باشد به بندر مقصد برسد و پس از تخلیه تمام کالاها مشخص گردد که یک یا چند بسته کامل از کالای مورد نظر یا کل کالا به دلیلی نامعلوم و نامشخص مفقود شده است با تنظیم یک صورتجلسه عدم تحویل کالا گواهی میگردد و چنانچه بیمه گذار کلوز عدم تحویل را در بیمه باربری خود داشته باشد با مراجعه به شرکت بیمه و تحویل صورت جلسه فوق می تواند خسارت خود را دریافت کند . لازم به ذکر است که پوشش عدم تحویل در کلوز A وجود دارد اما در کلوز C و B وجود ندارد لیکن بیمه گذاران میتوانند در صورت خرید کلوز C و B  پوشش عدم تحویل را نیز از شرکت بیمه درخواست نمایند تا به پوشش های بیمه نامه افزوده شود .

بر اساس ماده 6 شرایط عمومی بیمه های باربری چنانچه کالاهایی که به صورت جفت یا دست عرضه میشوند آسیب ببینند در شرایط عادی شرکت بیمه بدون توجه به ارزش جفت یا دست بودن کالا فقط خسارت آن بخش از کالا را خواهد پرداخت که آسیب دیده است به عنوان مثال اگر یک جفت کفش 200/000 تومان باشد و کفش پای چپ ازبین برود و کفش پای راست سالم بماند شرکت بیمه فقط خسارت کفش پای چپ را به مبلغ 100/000 تومان پرداخت خواهد کرد مگر اینکه در زمان خرید بیمه باربری با شرکت بیمه در رابطه با نحوه پرداخت خسارت مذاکره و در این رابطه توافق خاصی صورت پذیرد .

یکی از پوششهای مهم بیمه باربری مسئولیت مشترک در تصادم است بدین معنی که اگر دو کشتی با هم تصادم کرده و هر دو مقصر باشند با فرض اینکه درجه تقصیر نادیده گرفته شود و هرکدام بطور مساوی مسئول باشند مالک هر کشتی باید 50% خسارت کشتی دیگر را جبران کند ، تا اینجا موضوع خیلی پیچیده نیست اما مساله زمانی پیچیده میشود که به موجب شرطی در بارنامه صاحب کالا حق ندارد خسارت کالای خود را که در اثر تصادم کشتی ایجاد شده از مالک کشتی حامل کالا مطالبه کند و از طرف دیگر همین صاحب کالا میتواند و حق دارد این خسارت را از مالک کشتی مقابل یا طرف تصادم مطالبه کند ، و دقیقا پیچیدگی موضوع همین جاست که  مالک کشتی مقابل که مجبور به پرداخت خسارت به صاحب کالا شده میتواند 50% خسارت پرداخت شده به صاحب کالا را از مالک کشتی حامل بار دریافت کند چون درصد تقصیر کشتی مقابل 50% در نظر گرفته شده و این بدین معنی است که مالک کشتی برخلاف شرط بارنامه 50% خسارت صاحب کالا را بصورت غیر مستقیم پرداخت کرده لذا برای رفع این تناقض به متصدیان حمل در بارنامه اجازه داده شده که خسارت هایی را که به کشتی مقابل بابت خسارت وارده به کالاهای داخل کشتی خود پرداخت کرده اند را از صاحب کالا مطالبه و دریافت نمایند که در اینصورت شرکت بیمه خسارت مطالبه شده از بیمه گذار را تحت عنوان مسئولیت مشترک در تصادم پرداخت میکند .

پارت شیپمنت یک شرط در بیمه باربری است که که بیمه گر موافقت یا عدم موافقت خود را با حمل بار به دفعات و بصورت چند مرحله ای از مبدا به مقصد را اعلام میدارد .

تاریخ شروع بیمه باربری : از زمانی که کالای مورد بیمه انبار یا محل نگهداری کالا در مبدا درج شده در بیمه نامه را به منظور بارگیری بدون وقفه بر روی وسیله نقلیه و یا هر نوع وسیله حمل دیگری برای شروع حمل برای اولین بار ترک می نماید ، آغاز و در طول جریان عادی حمل ادامه می یابد .

تاریخ پایان بیمه باربری : بیمه باربری در یکی از حالات زیر و هرکدام که زودتر واقع شود به پایان می رسد :

• 1- به محض تخلیه کامل کالا از وسیله حمل و یا وسیله نقلیه دیگر در انبار یا محل نگهداری نهایی در مقصد مذکور در بیمه نامه 
• 2- به محض تخلیه کامل کالا از وسیله حمل و یا وسیله نقلیه دیگربه هر انبار یا محل نگهداری دیگر در مقصد مندرج در بیمه نامه یا قبل از آن که بیمه گذار و یا کارکنان وی برای نگهداری کالا در خارج از مسیر حمل یا تقسیم و توزیع کالا در نظر گرفته باشد 
• 3-هنگامی که بیمه گذار یا کارکنان وی تصمیم میگیرند خارج از مسیر عادی حمل از هریک از وسایل حمل زمینی یا سایر وسایل حمل ویا کانتینر برای نگهداری کالای مورد بیمه استفاده کنند .
• 4- به محض پایان 60 روز از تخلیه کامل کالای مورد بیمه از کشتی در آخرین بندر تخلیه در حمل دریایی 
• 5- به محض پایان 30 روز پس از تخلیه کامل هر قسمت از کالای مورد بیمه از هواپیمای حامل در فرودگاه کشور مقصد یا تا موقع تحویل کالا به محمول الیه هر کدام زودتر واقع شود 
• 6-  در مورد حمل زمینی و ریلی 60 روز پس از تحویل کالای مورد بیمه به انبار گمرک کشور مقصد یا تا موقع تحویل کالابه محمول الیه هر کدام زودتر واقع شود 

نکته مهم : در صورتیکه به هر دلیل در مهلت های تعیین شده در موارد فوق موفق به ترخیص کالا از گمرک نشدید حتما از شرکت بیمه خود در خواست  صدور الحاقی تمدید مهلت اعتبار بیمه نامه را انجام دهید 

ترانس شیپمنت یک شرط در بیمه باربری است که بیمه گر موافقت یا عدم موافقت خود را با انتقال و جابجایی محموله بیمه شده از یک وسیله نقلیه به وسیله نقلیه دیگردر طول مدت سفراعلام میدارد

با استناد به ماده 15 شرایط عمومی بیمه باربری بیمه گذار موظف است حداکثر تا دو سال از تاریخ صدور بیمه باربری نسبت به حمل کالای بیمه شده اقدام کند درغیر اینصورت بیمه نامه باربری فاقد اعتبار است مگر اینکه قبل از پایان مهلت مذکور بیمه گذار موافقت شرکت بیمه را بصورت کتبی مبنی بر تمدید مهلت یاد شده جلب نماید . بیمه گذار با ارائه اسناد و مدارک مبنی بر اثبات عدم حمل کالای بیمه شده پس از دو سال میتواند حق بیمه پرداخت شده را از شرکت بیمه باز پس بگیرد . 

در بیمه باربری با توجه به گستردگی مجموعه خطراتی که ممکن است محموله بیمه شده را تهدید کند و به آن آسیب بزند و همچنین برای تعیین دقیق مقدار تعهدات شرکت های بیمه در مقابل بیمه گزاران و استاندارد سازی این موضوع کلوزهایی طراحی و عرضه گردیده که در تمام بازارهای جهانی بیمه  به کار گرفته میشود . این کلوزها  عبارتند از کلوز A و کلوز B و کلوز C  هر کدام از کلوزهای بیمه باربری تعدادی از خطرات را تحت پوشش قرار میگیرد که در این میان کلوز A بیشترین خطرات و کلوز C کمترین خطرات را تحت پوشش قرار میدهد و به همین دلیل کلوز A گرانتر از بقیه کلوز ها است و افراد میتوانند با توجه به نوع بار و خطرات احتمالی که بار آنها را تهدید میکند اقدام به خرید هر یک از کلوزهای بیمه باربری کنند .

مجموعه خطرات تحت پوشش کلوز C : 

آتش سوزي يا انفجار ، به گل نشستن و زمين گير شدن ,برخورد با کف دريا , غرق شدن يا واژگون شدن کشتي يا شناور، تصادم يا برخورد کشتي ,شناور يا هر وسيله حمل ديگر با هرجسم خارجي به غير از آب ، تخليه کالا در بندر اظطراري ، تلف يا آسيب وارد به کالاي مورد بيمه  بعلت فدا کردن کالا در جريان خسارت عمومي ، تلف يا آسيب وارد به کالاي مورد بيمه  بعلت به دريا انداختن کالا جهت سبک سازي کشتي ، خسارت همگاني و هزينه هاي نجات به منظور پيشگيري از خسارت ، مسئوليت مشترک در تصادم ،  هزينه حمل تا مقصد نهايي

مجموعه خطرات تحت پوشش کلوز B : 

علاوه بر خطرهای تحت پوشش در کلوز C خطرهای دیگری نیز به شرح زیر در این کلوز بیمه میشود 

زلزله ، فوران آتشفشان و صاعقه ، شسته شدن کالا از روی عرشه ، ورود آب دريا ,درياچه يا رودخانه به کشتي ,شناور , محفظه کالا , کانتينر ,ليفت وان , يامحل انبار ، تلف شدن کلي هر بسته در کشتي يا شناور و يا تلف کلي هر بسته بعلت افتادن بهنگام بارگيري و يا تخليه کشتي يا شناور، سرقت ، عدم تحویل ، شکست ، خسارت ناشی از چنگک ، روغن زدگی ، به گل آلوده شدن ، به رنگ و اسید آلوده شدن ، خسارت ناشی از کالای مجاور ( بو گرفتن ، برخورد ، آلودگی ) ، ریزش

مجموعه خطرات تحت پوشش کلوزA : 

در کلوز A کلیه خطراتی که کالا را تهدید میکند تحت پوشش است در واقع این کلوز یک بیمه تمام خطر است که به جز مواردی که در بیمه نامه استثناء شده است کلیه خسارت های احتمالی را پرداخت میکند . در زیر به مهمترین خطرات پوشش کلوز A اشاره میشود .

طوفان ، راهزن دریایی ، خسارت هاي ناشي از فعل يا تقصير اشخاص ثالث ، خسارت هاي ناشي از باران و آفتاب ، دم کردن ، خسارت هاي ناشي از عمل کارکنان کشتي (باراتري ) ، ساييدگي و زنگ زدگي ، نشت ، لب پریدگی ، کج شدن – خراشیدگی و ضربه زدگی – لک برداشتن ، کرم زدگی – موش خوردگی- حشره زدگی ، دله دزدی ، کسری ، علاوه بر سایر خطراتی که در کلوزهای B و C نام برده شد .

یکی از مهمترین تفاوت های کلوز A با کلوزهای B و C این است که در کلوز A شرکت بیمه باید هر نوع خسارتی را جبران کند مگر اینکه بتواند ثابت کند خسارت در نتیجه خطری ایجاد شده که آن خطر در تعهد بیمه نامه نبوده و جزو استثنائات بیمه نامه بوده است . اما در کلوز B و C این خریدار بیمه نامه یا بیمه گذار است که باید ثابت کند خسارت محقق شده ناشی از خطرات تحت پوشش بیمه نامه بوده است .

زیان همگانی یا General Average یکی از پوشش های مهم بیمه باربری است که به عنوان یکی از قوانین کهن دریانوردی ریشه در تعاون و همکاری انسان ها دارد . وقتی کشتی در میان امواج سهمگین دریا گرفتار میشود و هر لحظه بیم آن میرود که تمام کشتی همراه با کالاها و سرنشینان و کارکنان آن به قعر دریا بروند ، ناخدای کشتی بر اساس اختیارات قانونی که دارد در آن لحظه تصمیم میگیرد بخشی از کالاها و یا تجهیزات را برای نجات کشتی به داخل دریا بیندازد . برای ناخدا در زمانی که این تصمیم را میگیرد نوع کالا و مالک آن هیچ اهمیتی ندارد و هدف ایشان صرفا نجات کشتی و سرنشینان آن میباشد . در صورتی که کشتی نجات پیدا کند و به سلامت به مقصد برسد همه افراد ذینفع در کشتی از جمله صاحبان کالاها و مالک کشتی در زیان ناشی از به دریا ریختن کالاها توسط ناخدای کشتی سهیم خواهند بود و هر یک به نسبت سرمایه ای که روی کشتی داشته اند میبایست در جبران خسارت مشارکت کنند . زیان همگانی به عنوان یک کلوز مشترک در تمام کلوزهای A,B,C بیمه باربری وجود دارد .