بیمه اتکایی چیست ؟

بیمه اتکایی چیست ؟

شاید شما هم گاهی با خود اندیشیده باشید که چطور شرکت های بیمه با وجود پذیرش این همه ریسک ورشکست نمی شوند ، اگر در یک شهر بزرگ زلزله یا سیلی عظیم رخ دهد شرکت های بیمه چگونه تمام خسارت ها را پرداخت میکنند ،مگر سرمایه شرکت های بیمه چقدر است ؟ رمز موفقيت و ماندگاری شرکت های بيمه علاوه بر استفاده بهينه از علم آمار

و احتمالات پديده ای است به نام بيمه اتکايی . بيمه اتکايی عملی است که به موجب آن شرکت بيمه ، شرکت ديگری را به نام بيمه گر اتکايی در نتايج مالی تعهدات بيمه خود به روش هاي مختلف مشارکت ميدهد.

با بيمه اتکايی ریسک پذیرفته شده توسط شرکت بیمه بين چندين شرکت بيمه در داخل و خارج از کشور تقسيم ميگردد ، بنابراين در صورت بروز خسارتی بزرگ وضعيت مالی شرکت بيمه با مخاطره روبرو نخواهد شد. به عبارت ديگر بيمه اتکايی يعنی تقسيم و توزيع جهانی ریسک . لازم به ذکر است که هيچ رابطه حقوقی بين خريداران بيمه با بيمه گر اتکايی وجود ندارد به عبارت ديگر در صورت وقوع خسارت بيمه گذاران با مراجعه به شرکت بيمه خسارت خود را به طور کامل دريافت ميکنند و پس از تسويه خسارت شرکت بيمه بر اساس قراردادی که با شرکت بيمه اتکايی داخلی و يا خارجی دارد سهم مشخصی از خسارت پرداخت شده را از آن شرکت دريافت خواهد کرد و بيمه گذاران حق مراجعه مستقيم به بيمه گر اتکايی را ندارند. (البته در برخی بازارهای بيمه به ويژه آمريکا با استفاده از کلوز خاصی به نام cut through بيمه گذار اين حق را بدست مي آورد که چنانچه بيمه گر صادر کننده بيمه نامه دچار مشکلات مالي يا اعسار گردد و از پرداخت خسارت عاجز گردد ميتواند مستقيما برای دريافت خسارت به بيمه گر اتکايی مراجعه کند ).

انواع مختلف قرارداد هاي بيمه اتکايی :

1- بيمه اتکایی اختياری (Facultative Reinsurance):  بيمه اتکايی اختياری نوعی از عمليات اتکايی است که در آن عمليات بيمه اتکايی مورد به مورد و برای هر ريسک به طور جداگانه انجام ميشود.

2- بيمه اتکایی قراردادی ( Treaty Reinsurance): بيمه اتکايی قراردادی نوعی از عمليات بيمه اتکايی است که بر اساس قرارداد براي مدت محدود و يا نامحدود بين بيمه گر واگذارنده و بيمه گر اتکايی انجام ميشود.

3- بيمه اتکایی اختياری اجباري ( Facultative / Obligatory): بيمه اتکايی اختياری اجباری که به آن بيمه اتکايی باز ( open cover ) گفته ميشود بدين صورت است که بيمه گر واگذارنده در واگذاری رسيک های خود در محدوده قرارداد اختيار داشته ليکن در صورت واگذاری بيمه گر اتکايی ملزم به پذيرش آن می باشد به عبارت ديگر اين قرارداد باز بوده و هر زمان که بيمه گر واگذارنده نياز به پوشش اتکايی داشته باشد از آن استفاده نموده با اين آسودگی خيال که بيمه گر اتکايی مجبور به قبول آن خواهد بود.

4- بيمه اتکایی به روش صندوق ( Reinsurance Pool ) : در اين روش تعدادی از شرکت های بيمه در يک کشور و يا در يک منطقه صندوقی را تشکيل ميدهند و تمام يا بخشی از پرتفوی خود را بصورت قرارداد مشارکت و يا مازاد سرمايه به اين صندوق واگذار مينمايند اين صندوق مجموعه قبولی خود از شرکت های بيمه عضو را مجددا با توجه به دو فاکتور ميزان واگذاری هر يک از اعضا و سودآوری پرتفوی واگذار شده بين آنها تقسيم ميکند . در چنين شرايطی با تقسيم و توزيع خطرات بيمه شده بين شرکت های عضو صندوق ميزان آسيب پذيری اين شرکت ها کاهش می يابد .صندوق بيمه اکو (eco ) از جمله نمونه های صندوق های اتکايی است. 

اشکال مختلف بيمه هاي اتکايي از نظر فنی :

1- بيمه اتکايی نسبی ( Proportional Treaty ) بيمه اتکايی نسبی نوعی از قراردادهای اتکايی است که در آن بيمه گر اتکايی به همان نسبتی که حق بيمه دريافت ميکند در پرداخت خسارت با بيمه گر واگذارنده مشارکت ميکند .

انواع قراردادهاي بيمه اتکايی نسبی عبارتند از :

الف : قراردادهای اتکايی نسبی مشارکت ( Quota Share Treaty) ساده ترين نوع از قرارداد های اتکايی است که بيمه گر واگذارنده درصد ثابتی از پرتفوی بيمه ای خود را در يک رشته به بيمه گر اتکايی واگذار ميکند و بيمه گر اتکايی نيز متعهد ميشود که معادل همان درصد خسارت های وارده به او را جبران نمايد .

ب : قراردادهای اتکايی نسبی مازاد سرمايه ( Surplus Treaty) به موجب اين قرارداد بيمه گر واگذارنده بخشس از سرمايه هر بيمه نامه يا ريسک را که در حد توان مالس خود باشد نگهدارس و مازاد آن را به بيمه گر اتکایی واگذار می نمايد .

2- بيمه اتکايی غير نسبی ( Non Proportional Treaty ) در اين نوع قرارداد بر خلاف بيمه اتکايی نسبی رابطه ای بين دريافت حق بيمه و تعهد بيمه گر اتکايی وجود ندارد به عبارت ديگر نسبتی بين حق بيمه پرداختي و خسارت دريافتی نيست به همين دليل به آن بيمه اتکايی غير نسبی می گويند . در اين نوع قرارداد بيمه گر اتکايی با دريافت درصد مشخصی از پرتفوی بيمه گر واگذارنده تعهد میکند در صورتيکه خسارت وارد به او از مبلغ معينی که در قرارداد توافق شده است تجاوز نمود مازاد آن را پرداخت نمايد . نظر به اينکه مبنای عمل در اين نوع قرارداد خسارت بيمه نامه ها می باشد به آن بيمه اتکايی خسارتی نيز گفته ميشود.

انواع قرارداد اتکايی غير نسبي عبارتند از :

الف : قرارداد اتکايی مازاد خسارت ( Excess of loss Treaty ) در اين قرارداد بيمه گر واگذارنده مبلغ مشخصی از هر خسارت را نگهداری و مازاد آن را تا حد معينی به بيمه گر اتکايی واگذار مينمايد در اين روش بيمه گر واگذارنده نسبت به مازاد مبلغی از خسارت در هر ريسک که خود توان جبران آن را ندارد مورد حمايت قرار می گيرد . در قرارداد مازاد خسارت بيمه گر اتکايی با دريافت درصد معينی از حق بيمه پرتفوی مورد نظر تعهد می نمايد در صورتيکه خسارت برای هر ريسک و يا در هر حادثه (حسب نوع قرارداد ) از مبلغ مشخصی تجاوز نمود مازاد آن را پرداخت نمايد که البته اين مازاد نيز دارای سقف معينی است .

ب : قرارداد اتکايی مازاد زيان در مدت معين ( Stop Loss ) در شرايطی که بيمه گر واگذارنده نگران نتايج وخيم عمليات بيمه ای خود در طول يک زمان معين باشد اين پوشش بيمه گر واگذارنده را مورد حمايت قرار ميدهد . به موجب اين قرارداد در صورتيکه مجموع خسارت در طول يک زمان مشخص از درصد معينی از مجموع حق بيمه ها در همان مدت تجاوز نمايد مازاد آن را تا درصد معين بيمه گر اتکايی می پردازد .

به طور مثال بيمه گر اتکايی تعهد می نمايد در صورتيکه مجموع خسارت هاي بيمه گر واگذارنده در طول مدت معين از 90% کل حق بيمه های دريافتی در همان مدت تجاوز نمود مازاد آن را تا 150% بپردازد با توجه به اين مثال در صورتيکه مجموع خسارت بيمه گر واگذارنده در مدت قرارداد 120% کل حق بيمه شده باشد تعهد بيمه گر واگذارنده 90 % و بيمه گر اتکايی 30 % خواهد بود.

نتیجه 

هر شرکت بيمه با توجه به ميزان سرمايه ، قدمت فعاليت ، نوع پرتفوی بيمه اي ، منطقه جغرافيايی فعاليت ، دانش فني مديران ،استراتژی هاي بازاريابی ميتواند بر اساس منافع خود با انتخاب انواع قراردادهاي بيمه اتکايي علاوه بر اينکه از عمليات بيمه گري منتفع می گردد در حاشيه امنيت نيز قرار بگيرد . در قالب چنين قراردادهايی شرکت هاي بيمه اين قابليت و توانايی را پيدا ميکنند تا سرمايه های کلان جامعه را تحت پوشش انواع خطرات قرار دهند و با ايجاد اطمينان و آرامش برای سرمايه گذاران موجبات سرمايه گذاری و توسعه پايدار کشور را فراهم نمايند . جبران خسارت های ناشی از زلزله های بزرگ و يا سيل های ويران گر از طريق شرکت های بيمه و با استفاده از ظرفيت بيمه های اتکايی به سادگی امکان پذير است صنعت بيمه کشور با قدمتی نزديک به يک قرن و بهره مندی از انبوهی از متخصصان مسلط به علوم آمار ، احتمالات ، رياضی ، حقوق ، حسابداری ، کامپيوتر ،مديريت و ...تکيه گاهی مطمئن براي سرمايه های جامعه بوده ،هست و خواهد بود .

جواد قبادی